Βρεττάκος Νικηφόρος (γενν. Κροκεές, 1 Ιανουαρίου 1912, + Πλούμιτσα, 4 Αυγούστου 1991)

 

 

Ποιητής (από τους κορυφαίους της Ελλάδας), πεζογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Γεννήθηκε στις Κροκεές [“Λεβέτσοβα”] Λακωνίας την 1^η Ιανουάριο του 1912. Ήταν το δεύτερο από τα έξι παιδιά του Κωνσταντίνου Βρεττάκου και της Ευγενίας Παντελεάκη. Τα προσχολικά του χρόνια τα έζησε στο πατρικό του σπίτι, στην Πλούμιτσα Λακωνίας. Τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο στις Κροκεές, όπου μετακόμισε η οικογένειά του το 1917, και το Γυμνάσιο στο Γύθειο (τρία χρόνια μετά τον Γιάννη Ρίτσο, που ήταν κατά τρία χρόνια μεγαλύτερος). Με την ποίηση άρχισε να ασχολείται όταν ακόμη ήταν 10χρονο παιδί. Τα μαθητικά του πρωτόλεια τα τύπωσε τον Δεκέμβριο του 1929 με τον τίτλο “Κάτω από Σκιές και Φώτα” με ένα εξώφυλλο φιλοτεχνημένο από τον συμπατριώτη του Νίκο Ροζάκο. Ήδη από τον Νοέμβριο του 1929 είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα, σκοπεύοντας να κάνει πανεπιστημιακές σπουδές, κάτι που δεν κατάφερε λόγω οικονομικών δυσκολιών. Προσλήφθηκε ως υπάλληλος αρχικά σε εταιρεία υδραυλικών έργων αποξήρανσης και στη συνέχεια, μέχρι το 1932, έκανε διάφορες περιστασιακές κυρίως χειρωνακτικές εργασίες. Το 1932 κατατάχθηκε στο στρατό, στην Τρίπολη Αρκαδίας και υπηρέτησε, ως προστάτης πολυμελούς οικογενείας, για τέσσερις μήνες. Το 1934 εργάστηκε ως ημερομίσθιος γραφέας στις Γενικές Αποθήκες Στρατού στον Πειραιά,  όπου γνωρίστηκε με τη φοιτήτρια της φιλολογίας Καλλιόπη Αποστολίδη, με την οποία παντρεύτηκαν στις 20 Αυγούστου. Το 1935 εργάστηκε στα Μεταξουργεία Νέας Ιωνίας και το 1936 ως ιδιωτικός υπάλληλος και ως εργάτης υφαντουργείου. Την ίδια χρονιά, γεννήθηκε η κόρη του Τζένη [Ευγενία Βρεττάκου – Παπαδημητρίου]. Το 1938, με παρέμβαση του φίλου του Θέμου Αμούργη, διορίστηκε στο Υπουργείο Εργασίας. Με την κήρυξη του πολέμου στρατεύθηκε στην πρώτη γραμμή και κινδύνευσε να σκοτωθεί στο ύψωμα της Κλεισούρας. Μετά την επιστροφή του από το μέτωπο εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση με το ΕΑΜ, ενώ έγινε και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Το 1946 προσλήφθηκε ως γραφέας στον Οικονομικό Συνεταιρισμό Εκτελωνιστών του Πειραιά. Από το 1947 εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Το 1949 εξέδωσε το δοκίμιο “Δυο Άνθρωποι Μιλούν Για Την Ειρήνη Του Κόσμου”, εξαιτίας του οποίου διαγράφτηκε από το Κ.Κ.Ε. και απομακρύνθηκε από το περιοδικό “Ελεύθερα Γράμματα”, του οποίου ήταν και διευθυντής. Από το 1946 μέχρι το 1962 διέμενε στον Πειραιά, του οποίου εκλέχτηκε και δημοτικός σύμβουλος για την περίοδο 1955-1959, με σημαντική συμβολή ως προς τα πολιτιστικά της πόλης (ίδρυση Πειραϊκού Θεάτρου του Δημήτρη Ροντήρη, Ιστορικού Αρχείου, Φιλαρμονικής Πειραιώς, Δημοτικής Πινακοθήκης). Το 1962, με τη διάλυση του Συνεταιρισμού Εκτελωνιστώ, ο Βρεττάκος μένει άνεργος. Με παρέμβαση του Λουκή Ακρίτα, όμως, από το 1964 εργάζεται ως ιματιοφύλακας στο Εθνικό Θέατρο. Μετά το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου 1967, ο Βρεττάκος αυτοεξορίζεται στην Ελβετία, από όπου ταξιδεύει σε πολλά μέρη της Ευρώπης. Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1974 και εγκαθίσταται μονίμως, πλέον, στην Αθήνα. Η Ακαδημία Αθηνών τον ανακηρύσσει μέλος της στις 26 Φεβρουαρίου 1986, ενώ το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το αναγορεύει επίτιμο διδάκτορά του. Πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 4 Αυγούστου 1991, στην πατρίδα του, την Πλούμιτσα,  και κηδεύτηκε, δημοσία δαπάνη, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Έγραψε πολλές ποιητικές συλλογές, πεζά και κριτικά έργα, πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, πήρε μέρος σε πολλά ποιητικά συνέδρια και φεστιβάλ στο Λονδίνο, Αχρίδα Γιουγκοσλαβίας κ.α. Τιμήθηκε με δύο Α’ Κρατικά Βραβεία (1940, 1956), Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών (1976) και Βραβείο Εθνικής Αντιστάσεως (1945), Βραβείο Ουράνη κ.λπ.

Βλέπε και:

https://el.wikipedia.org/wiki/Νικηφόρος_Βρεττάκος 

και: https://biblionet.gr/προσωπο/?personid=10080

Επίσης:

• Ο Ν.Βρεττάκος διαβάζει ποιήματά του [video στο YouTube] 
• H Ελένη Τζανετάκου, διευθύντρια της Βιβλιοθήκης Σπάρτης, μιλά για το Αρχείο Νικηφόρου Βρεττάκου [video στο BLOD]
• Ο Νικηφόρος Βρεττάκος μιλάει για τη ζωή του, το 1982, στην εκπομπή "Μονόγραμμα" [video στο You Tube]